6 Thói Quen Của Người Có Lòng Thấu Cảm Cao

Roman Krznaric cho rằng chúng ta có thể nuôi dưỡng sự thấu cảm suốt cuộc đời và sử dụng nó như một động lực cấp tiến để thay đổi xã hội.

Bạn đã đúng, nếu nghĩ rằng chính bạn đang nghe thấy từ “thấu cảm” ở khắp mọi nơi. Cụm từ này hiện đang được “ưu ái” bởi các nhà khoa học, các lãnh đạo doanh nghiệp, các chuyên gia giáo dục và các nhà hoạt động chính trị. Nhưng có một câu hỏi quan trọng mà ít người đề cập: Tôi có thể mở rộng khả năng thấu cảm của mình bằng cách nào? Thấu cảm không chỉ là cách để mở rộng biên giới đạo đức của mỗi người. Nghiên cứu mới cho rằng, đó là một thói quen mà chúng ta có thể trau dồi giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của chính mình.

Nhưng thấu cảm là gì? Đó là khả năng đặt mình vào vị trí của người khác, nhằm hiểu được cảm xúc và quan điểm của họ, đồng thời sử dụng sự hiểu biết đó để điều chỉnh hành động của chính mình cho thực sự phù hợp. Điều này làm rõ sự khác biệt giữa thấu cảm với lòng tốt hay sự thương hại. Và đừng nhầm lẫn nó với Quy tắc vàng, "Hãy làm cho người khác điều mà bạn muốn họ làm cho mình". Như George Bernard Shaw đã chỉ ra, "Điều mà bạn muốn người khác làm cho mình, không hẳn họ cũng muốn vậy - họ có thể có mong muốn khác". Thấu cảm chính là hiểu được điều đó.

Sự thấu cảm tạo được tiếng vang lớn bắt nguồn từ sự thay đổi mang tính cách mạng trong khoa học về cách chúng ta hiểu bản chất con người. Quan điểm cũ cho rằng, chúng ta về bản chất là những sinh vật ích kỷ, quan điểm này đang dần được thay thế bởi bằng chứng rằng chúng ta cũng là người thấu cảm, có sự hợp tác xã hội và hỗ trợ lẫn nhau.

Trong thập kỷ qua, các nhà khoa học thần kinh đã xác định được trong não chúng ta "mạch thấu cảm" gồm 10 phần, nếu nó bị tổn thương, chúng ta có khả năng bị hạn chế việc hiểu các cảm giác mà người khác đang trải qua. Các nhà sinh học nghiên cứu tiến hóa như Frans de Waal đã chỉ ra rằng chúng ta là những động vật có tính xã hội, quá trình tiến hóa một cách tự nhiên để chăm sóc lẫn nhau, quá trình này cũng giống như các loài linh trưởng gần với chúng ta. Và các nhà tâm lý học đã tiết lộ rằng chúng ta có sẵn sự thấu cảm bởi những mối quan hệ gắn bó bền chặt trong hai năm đầu đời.

Nhưng sự thấu cảm vẫn liên tục phát triển trong suốt thời thơ ấu của mỗi người. Hơn thế, chúng ta có thể nuôi dưỡng sự phát triển của nó cả đời - và chúng ta có thể sử dụng nó như một động lực cấp tiến để thay đổi xã hội. Nghiên cứu về xã hội học, tâm lý học, lịch sử - và các nghiên cứu của riêng tôi về tính cách thấu cảm trong 10 năm qua - cho thấy cách chúng ta có thể biến sự thấu cảm thành một thái độ và một phần trong cuộc sống hàng ngày, từ đó cải thiện cuộc sống của mọi người xung quanh. Dưới đây là sáu thói quen của người có lòng thấu cảm cao!

Thói quen 1: Nuôi dưỡng sự tò mò về người lạ

Những người thấu cảm cao (HEP) có một sự tò mò vô cùng lớn về người lạ. Họ sẽ nói chuyện với người ngồi cạnh họ trên xe buýt, họ vẫn giữ được sự hiếu kỳ vốn có ở hầu hết mỗi người khi còn nhỏ, nhưng xã hội luôn rất giỏi trong việc đánh bại chúng ta ra khỏi điều đó. Họ nhận thấy có nhiều người khác thú vị hơn mình nhưng không ra ngoài để dò xét, Như cách lắng nghe lời khuyên của nhà sử học Studs Terkel: "Đừng là một người dò xét, hãy hỏi như là một cách quan tâm"

Sự tò mò giúp mở rộng sự thấu cảm khi chúng ta nói chuyện với những người bên ngoài chu trình xã hội thông thường của mình, điều này giúp chúng ta mở rộng cách nhìn cuộc sống và đón nhận thế giới quan mới. Sự tò mò đem lại cho chúng ta nhiều điều có ích: Bậc thầy về hạnh phúc Martin Seligman xác định nó làm một nét tính cách rất mạnh để nâng cao sự hài lòng về cuộc sống. Và nó cũng là một phương pháp hữu ích chữa trị cho tình trạng “cô đơn mãn tính” đang diễn ra ở khoảng 1/3 người Mỹ .

Nuôi dưỡng sự tò mò đòi hỏi nhiều hơn là có một cuộc trò chuyện ngắn về thời tiết. Điều quan trọng, chính là cố gắng hiểu thế giới đang diễn ra bên trong đầu của người kia. Chúng ta phải gặp gỡ với những người lạ mỗi ngày, chẳng hạn như người phụ nữ xăm trổ đầy mình chuyển thư cho bạn hoặc nhân viên mới luôn ăn trưa một mình. Hãy đặt ra cho mình thử thách trò chuyện với một người lạ mỗi tuần. Điều này đòi hỏi bạn phải có lòng dũng cảm.

Thói quen 2: Thoát khỏi định kiến và tìm kiếm những điểm chung

Tất cả chúng ta đều có những giả định về người khác và thường gắn nhãn tập thể một nhóm người - ví dụ: “người theo Đạo hồi chính thống”, “bà mẹ phúc lợi” - điều đó ngăn cản chúng ta khám phá tính cá nhân của họ. HEPs vượt lên trên định kiến của số đông và của chính họ bằng cách cố gắng chia sẻ một điều gì đó cho người khác hơn là tách biệt họ. Điều này được minh họa trong một câu chuyện về lịch sử quan hệ chủng tộc của Hoa Kỳ như sau:

Claiborne Paul Ellis sinh ra trong một gia đình da trắng nghèo ở Durham, Bắc Carolina, vào năm 1927. Ông làm việc trong một nhà giữ xe, công việc ngày càng khó khăn để kiếm sống, sự khó khăn này khiến ông luôn tin rằng nguyên nhân gây ra mọi rắc rối đều đến từ người Mỹ gốc Phi. Ông chọn đi theo con đường của cha mình và tham gia Ku Klux Klan, cuối cùng đã vươn lên vị trí đứng đầu của Exalted Cyclops, một chi nhánh KKK nằm ở địa phương ông..

Năm 1971, ông được mời tham dự một cuộc họp cộng đồng kéo dài 10 ngày để giải quyết căng thẳng chủng tộc trong trường học - với tư cách là một công dân địa phương nổi tiếng. Tại đây, ông được chọn làm trưởng ban chỉ đạo cùng Ann Atwater, một nhà hoạt động da đen mà ông coi thường. Nhưng khi làm việc với cô ấy, ông đã xóa bỏ định kiến của mình về người Mỹ gốc Phi. Ông thấy cô cũng có chung những vấn đề khó khăn như ông. “Tôi bắt đầu nhìn một người da đen, bắt tay anh ta và xem anh ta như một con người,” anh nhớ lại kinh nghiệm của mình trong ủy ban. "Nó gần giống như được sinh ra một lần nữa." Vào đêm cuối cùng của cuộc họp, ông đã đứng trước hàng nghìn người và xé thẻ thành viên Klan của mình.

Ellis sau đó trở thành người tổ chức lao động cho một công đoàn có 70% thành viên là người Mỹ gốc Phi. Anh và Ann vẫn là bạn của nhau cho đến cuối đời. Khó có thể tìm thấy một ví dụ nào tốt hơn về sức mạnh của sự thấu cảm, giúp chúng ta vượt qua ranh giới hận thù và thay đổi suy nghĩ.

Thói quen 3: Đặt mình vào cuộc sống của người khác

Bạn có nghĩ leo núi và trượt băng là những môn thể thao mạo hiểm? Chắc hẳn, bạn cần thử trải nghiệm sự thấu cảm, đây là một thử thách lớn nhưng cũng sẽ đem lại những điều thú vị. HEP mở rộng sự thấu cảm bằng cách thu thập kinh nghiệm trực tiếp về cuộc sống của người khác, chúng ta có thể tìm hiểu câu tục ngữ của người Mỹ bản địa sau: "Hãy đi một dặm trong đôi giày da đanh của người khác trước khi bạn chỉ trích anh ta."

George Orwell là một người mẫu đầy cảm hứng. Sau vài năm làm cảnh sát thuộc địa ở Miến Điện,(thuộc địa của Anh) vào những năm 1920, Orwell trở về Anh với quyết tâm khám phá cuộc sống của những người sống bên lề xã hội. “Tôi muốn hạ thấp bản thân mình, hòa vào giữa những người bị áp bức,” anh viết. Vì vậy, anh ta ăn mặc như một kẻ lang thang với đôi giày và áo khoác tồi tàn, sống trên đường phố phía Đông London với những người ăn xin khác. Kết quả, được ghi lại trong cuốn sách Down and Out in Paris and London của ông. Điều đó tạo ra một sự thay đổi triệt để trong ông về niềm tin, sự ưu tiên và các mối quan hệ. Anh ấy không chỉ nhận ra rằng những người vô gia cư không phải là “những kẻ vô lại và say xỉn”. Orwell đã tìm kiếm tình bạn mới, thay đổi quan điểm của mình về bất bình đẳng, và thu nhặt một số tài liệu văn học tuyệt vời. Đó là trải nghiệm du lịch tuyệt vời nhất trong cuộc đời anh. Anh ấy nhận ra rằng sự thấu cảm không chỉ làm cho bạn tốt hơn mà còn đem đến những điều tốt đẹp cho bạn.

Mỗi chúng ta có thể tiến hành các thí nghiệm của riêng mình. Nếu bạn là người tinh ý về mặt tôn giáo, hãy thử “Hoán đổi Thượng đế”, tham dự vào các hoạt động của các tín ngưỡng khác với tín ngưỡng của bạn, bao gồm cả một cuộc họp của những người theo chủ nghĩa Nhân văn. Hoặc nếu bạn là người vô thần, hãy thử đến các nhà thờ khác nhau! Hãy dành kỳ nghỉ tiếp theo của bạn để sống và làm tình nguyện tại một ngôi làng tại một quốc gia đang phát triển. Hãy đi theo con đường mà nhà triết học John Dewey ưa thích, ông đã nói, “Tất cả sự giáo dục chân chính đều đến từ trải nghiệm”

Thói quen 4: Lắng nghe — và cởi mở

Có hai đặc điểm cần thiết để trở thành một nhà đối thoại thấu cảm.

Một là nắm vững nghệ thuật lắng nghe triệt để. Marshall Rosenberg, nhà tâm lý học và người sáng lập Tổ chức Truyền thông không bạo lực (NVC), cho biết: “Điều cần thiết là khả năng làm thế nào hiện diện với những gì thực sự đang diễn ra bên trong của chúng ta - đó là những cảm xúc và nhu cầu độc đáo mà một người đang trải nghiệm trong chính khoảnh khắc đó.” HEP chăm chỉ lắng nghe người khác, làm tất cả những gì có thể để nắm bắt trạng thái cảm xúc và nhu cầu của họ, cho dù đó là một người bạn vừa được chẩn đoán mắc bệnh ung thư hay một người bạn đời đang khó chịu vì họ lại đi làm muộn.

Nhưng lắng nghe không bao giờ là đủ. Đặc điểm thứ hai là điều khiến bản thân dễ bị tổn thương hơn. Đó là chúng ta cần loại bỏ mặt nạ và bộc lộ cảm xúc với ai đó, đây là điều quan trọng để tạo ra một mối quan hệ thấu cảm mạnh mẽ. Sự thấu cảm là một con đường hai chiều, tốt nhất là được xây dựng dựa trên sự hiểu biết lẫn nhau - sự trao đổi những niềm tin và trải nghiệm quan trọng nhất của mỗi người.

Các tổ chức như Hội cha mẹ Israel-Palestine đã đưa tất cả điều này vào thực tế bằng cách tập hợp các gia đình tang quyến từ cả hai chiến tuyến của cuộc xung đột, tạo sự gặp gỡ, lắng nghe và trò chuyện. Chia sẻ những câu chuyện về việc những người thân yêu của họ đã chết như thế nào, giúp các gia đình nhận ra rằng họ có chung nỗi đau và cùng dòng máu, dù ở hai phía đối đầu của hàng rào chính trị. Điều này, đã góp phần tạo nên một trong những phong trào xây dựng hòa bình mạnh mẽ nhất thế giới.

Thói quen 5: Truyền cảm hứng cho những hoạt động cộng đồng và thay đổi xã hội.

Chúng ta thường cho rằng sự thấu cảm chỉ xảy ra ở cấp độ cá nhân, nhưng HEPs hiểu rằng sự thấu cảm cũng có thể là một hiện tượng cộng đồng mang lại những thay đổi xã hội cơ bản.

Chỉ cần nghĩ đến các phong trào chống lại chế độ nô lệ trong thế kỷ 18 và 19 ở cả hai bờ Đại Tây Dương. Như nhà báo Adam Hochschild nhắc nhở chúng ta, “Những người theo chủ nghĩa bãi nô đặt hy vọng không phải vào các văn bản thiêng liêng mà là sự thấu cảm của con người”. Họ làm tất cả những gì có thể để mọi người hiểu được nỗi khổ rất chân thực trên các đồn điền và các con tàu nô lệ. Tương tự, phong trào công đoàn quốc tế phát triển, nhờ vào sự thấu cảm giữa những người lao động công nghiệp, họ đoàn kết với nhau bằng cách chia sẻ bóc lột của họ. Phản ứng mạnh mẽ của công chúng đối với trận sóng thần ở châu Á năm 2004 xuất hiện từ cảm giác thấu cảm và dành sự quan tâm đối với các nạn nhân. Bên cạnh đó, qua các thước phim rùng rợn, khung cảnh hiện thực đã được mô phỏng rất rõ trong ngôi nhà của chúng ta.

Sự thấu cảm rất có thể sẽ phát triển trên quy mô tập thể nếu hạt giống của nó được gieo vào đội ngũ kế cận. Đó là lý do tại sao HEP hỗ trợ các nỗ lực như Roots of Empathy đầu tiên của Canada , chương trình giảng dạy về sự thấu cảm hiệu quả nhất thế giới, đã mang lại lợi ích cho hơn nửa triệu học sinh. Chương trình giảng dạy độc đáo này tập trung vào trẻ sơ sinh, theo thời gian, những đứa trẻ phát triển thông qua việc quan sát và hình thành trí thông minh cảm xúc - Chương trình đem lại một kết quả to lớn bao gồm sự sụt giảm đáng kể tình trạng bắt nạt lẫn nhau và thành tích học tập cao hơn.

Ngoài giáo dục, thách thức lớn là tìm ra cách công nghệ mạng xã hội có thể khai thác sức mạnh của sự thấu cảm, từ đó,tạo ra các hoạt động chính trị cộng đồng. Twitter có thể đã góp phần “lôi kéo” mọi người xuống đường cho sự kiện Chiếm phố Wall và Mùa xuân Ả Rập, nhưng liệu nó có thể thuyết phục chúng ta quan tâm sâu sắc đến nỗi khổ của những người xa lạ, cho dù họ là những nông dân bị hạn hán ở châu Phi hay những thế hệ tương lai sẽ phải gánh chịu rác thải carbon của chúng ta như thế nào? Điều này sẽ chỉ xảy ra nếu mạng xã hội biết cách lan truyền không thông tin lẫn cả tín hiệu kết nối sự thấu cảm.

Thói quen 6: Phát triển một trí tưởng tượng đầy tham vọng

Một đặc điểm cuối cùng của HEP, họ làm nhiều hơn là cảm thông với những mối nghi ngại thông thường. Chúng ta có xu hướng tin rằng sự thấu cảm nên được dành cho những người sống bên lề xã hội hoặc những người đang đau khổ. Điều này là cần thiết, nhưng nó là không đủ.

Chúng ta cũng cần phải cảm thông với những người mà chúng ta không cùng niềm tin hoặc những người có thể là “kẻ thù” theo một cách nào đó. Ví dụ: nếu bạn là một nhà vận động về sự nóng lên toàn cầu , bạn nên thử bước vào vị trí của các giám đốc điều hành công ty dầu mỏ - hiểu suy nghĩ và động lực của họ - nếu bạn muốn đề ra các chiến lược hiệu quả để chuyển họ sang phát triển năng lượng tái tạo. Một chút “sự thấu cảm cứng nhắc” này (đôi khi được gọi là “tác động nhân học” ) có thể đi được một chặng đường dài.

Đồng cảm với kẻ thù cũng là một con đường tạo ra sự khoan dung của xã hội. Đó là suy nghĩ của Gandhi trong cuộc xung đột giữa người Hồi giáo và người Ấn Độ giáo trong việc tiến đến nền độc lập của Ấn Độ vào năm 1947, khi ông tuyên bố, “Tôi là một người Hồi giáo! là một người theo đạo Hindu, là một người theo đạo Thiên chúa và là một người Do Thái ”.

Các tổ chức cũng nên có tham vọng với tư duy thấu cảm của họ. Bill Drayton, “cha đẻ của doanh nghiệp xã hội”, tin rằng trong thời đại công nghệ thay đổi nhanh chóng, làm chủ sự thấu cảm là kỹ năng sống còn trong kinh doanh. Điều này quan trọng vì nó tạo nền tảng cho khả năng lãnh đạo và làm việc nhóm thành công. Quỹ Ashoka có ảnh hưởng của ông đã khởi động sáng kiến Bắt đầu thấu cảm, đang đưa các ý tưởng của mình tới các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, chính trị gia và nhà giáo dục trên toàn thế giới.

Thế kỷ 20 là Thời đại của Nội tâm, khi văn hóa tự lực và trị liệu khuyến khích chúng ta tin rằng, cách tốt nhất để hiểu chúng ta là ai và sống như thế nào, là nhìn vào bên trong chính mình, khiến chúng ta phải nhìn vào gốc rễ của vấn đề. Thế kỷ 21 nên trở thành Thời đại của sự thấu cảm, khi hành trình khám phá bản thân không chỉ đơn giản thông qua việc phản ánh bản thân, mà bằng cách tạo lập được sự quan tâm đến cuộc sống của người khác. Chúng ta cần sự thấu cảm để tạo ra một cuộc cách mạng mới. Không phải là một cuộc cách mạng được xây dựng trên luật pháp, thể chế hay chính sách mới, mà là một cuộc cách mạng triệt để trong các mối quan hệ giữa con người với nhau.